Dostosowanie budynku do potrzeb osób niepełnosprawnych

Budowa domu jednorodzinnego niemal zawsze jest procesem kosztownym i dość skomplikowanym. Wyzwanie to jest tym większe, gdy pod uwagę trzeba wziąć potrzeby osób z niepełnosprawnościami i ograniczenia, z jakimi się one borykają. Stworzenie domu dla osoby niepełnosprawnej, który zapewni jej komfort, nie jest jednak niemożliwe – a im wcześniej konkretne wymagania zostaną uwzględnione, tym łatwiej będzie stworzyć odpowiednią przestrzeń życiową. Jakie udogodnienia dla niepełnosprawnych należy wziąć pod uwagę?

Dom dla osoby niepełnosprawnej? Uwzględnij to już na etapie projektowania domu

Najlepiej jest wyjść z założenia, że im wcześniej zabierzemy się za dostosowanie budynku dla osób niepełnosprawnych, tym lepiej. Mówiąc „im wcześniej”, mamy na myśli: „już na etapie projektowania domu jednorodzinnego”.

Podstawą jest bowiem zapewnienie osobie z niepełnosprawnością ruchową możliwie jak najłatwiejszego dostępu do wszystkich pomieszczeń. Z tego względu należy zrezygnować z barier architektonicznych, które dla osoby niepełnosprawnej mogą być niebezpieczne lub zwyczajnie nie do pokonania. Przede wszystkim należy tu zwrócić uwagę na schody, wysokie progi na wejściu oraz na przejściach miedzy poszczególnymi pomieszczeniami lub różnice poziomów na kondygnacjach. Odpowiedni dom dla osoby niepełnosprawnej to po prostu dom parterowy i pozbawiony progów, oraz krawężników, w którym najczęściej użytkowane pomieszczenia – takie jak kuchnia, jadalnia i salon – są pomieszczeniami otwartymi, nieograniczonymi ścianami, natomiast drzwi do pozostałych pomieszczeń są odpowiednio szersze. Osobie w pełni sprawnej ruchowo może się wydawać, że zamknięty salon nie jest problemem, jednak dla osoby poruszającej się na wózku zarówno drzwi, jak i sama dodatkowa ściana może być znaczącym ograniczeniem. Z tych samych powodów należy odpowiednio zaprojektować otoczenie domu – warto rozważyć montaż nieco szerszej furtki oraz zrezygnować z progów i schodków na rzecz ramp (nachylenie rampy nie może być większe niż 6%), podjazdów czy naturalnych pochyleń powierzchni. Na ewentualnych schodach czy tarasie należy umieścić dodatkowe balustrady.

Warto w tym miejscu nadmienić, że dostosowanie budynku do potrzeb osób niepełnosprawnych często jest praktykowane nie tylko przez inwestorów, którzy mają wśród swoich bliskich osoby poruszające się na wózku inwalidzkim. Takie działania można również traktować jako swego rodzaju zapobiegawczość i zabezpieczenie się na przyszłość i ewentualne problemy zdrowotne w wieku senioralnym.

Drobne projektowe udogodnienia dla niepełnosprawnych w domu, które poprawią jakość życia

Tworząc lub wybierając projekty domów parterowych, warto wziąć pod uwagę nie tylko liczbę kondygnacji w budynku, ale także pozornie drobne udogodnienia dla osób niepełnosprawnych, które na co dzień mogą się okazać bardzo znaczące. Mamy na myśli między innymi takie aspekty jak:

• włączniki świateł – dostosowanie budynku dla osób niepełnosprawnych powinno uwzględniać zamontowanie włączników świateł nieco niżej, niż ma to miejsce zazwyczaj. Dostęp do nich, podobnie jak do domofonu, powinien być możliwy z pozycji siedzącej. Nowocześniejszą alternatywą dla takiego rozwiązania może być oświetlenie inteligentne, którym steruje się za pomocą pilota;
• szerokość drzwi – osoby poruszające się na wózku inwalidzkim oraz te, które przy chodzeniu potrzebują wsparcia opiekuna, wymagają nieco szerszych otworów drzwiowych niż standardowe. Według prawa budowlanego minimalna szerokość ościeżnicy w świetle wynosi 80 cm, jednak z perspektywy osoby niepełnosprawnej powinno to być minimum 90 cm, a najlepiej – 110 cm;
• rodzaj drzwi – jak wspomnieliśmy wyżej, dla osoby niepełnosprawnej najlepsze są otwarte pomieszczenia. Te, których nie można połączyć, powinny mieć drzwi przesuwne, które są znacznie wygodniejsze dla osoby na wózku.

Ułatwienia dla niepełnosprawnych w domu – zacznij od łazienki

Udogodnienia dla niepełnosprawnych w domu powinny pojawić się przede wszystkim w łazience. Zacznijmy od tego, że w domu parterowym z punktu widzenia osoby niepełnosprawnej lepiej sprawdzi się jedno większe pomieszczenie niż osobne toaleta i łazienka. Co więcej, powinno ono być przede wszystkim wyposażone w prysznic – najlepiej bezbrodzikowy i bezkabinowy, ale koniecznie wyposażony w uchwyt, na którym można się wesprzeć, oraz składane krzesełko prysznicowe.

Nieco inaczej sytuacja będzie wyglądała u inwestorów, którzy (np. ze względu na mniejszą powierzchnię działki) nie mogą pozwolić sobie na budowę domu parterowego. Jeżeli projekt domu uwzględnia łazienki na obu kondygnacjach, należy zadbać o to, by ta znajdująca się na parterze była wyposażona w prysznic.

Łazienka, która jest wyposażona w odpowiednie ułatwienia dla niepełnosprawnych, powinna mieć również niżej zawieszony sedes (na wysokości około pół metra nad podłogą) oraz – podobnie jak przy prysznicu – umieszczony obok niego uchwyt. Warto też zamontować umywalkę wiszącą, pod którą można podjechać wózkiem.

Udogodnienia dla osób niepełnosprawnych w kuchni, jadalni, salonie i sypialni

Dostosowanie budynku do potrzeb osób niepełnosprawnych obejmuje również wyposażenie innych pomieszczeń: kuchni, salonu czy jadalni. Jak wspomnieliśmy wcześniej, kluczem do właściwego zaaranżowania tych przestrzeni jest ich połączenie, co umożliwi stworzenie ciągów komunikacyjnych właściwych dla osób niepełnosprawnych. Warto też zwrócić uwagę na to, by podłoga nie była śliska. Najlepiej sprawdzą się zwykłe, gołe panele. Nie należy przykrywać ich wykładziną czy dywanami, które mogłyby utrudniać poruszanie się na wózku.

Pamiętajmy również o tym, że blaty kuchenne w domu dopasowanym do potrzeb osób niepełnosprawnych powinny być zamontowane nieco niżej – najlepiej, tak samo jak w przypadku umywalki – jeśli będą to blaty wiszące, niezabudowane od spodu. Warto również w kuchni umieścić jedną, niższą lodówkę, do której bez problemu sięgnie osoba na wózku. Z kolei w sypialni najlepiej sprawdzi się łóżko regulowane, ustawione tak, by obok niego można było ustawić wózek.

Stary dom a dostosowanie budynku dla osób niepełnosprawnych

Oczywiście nieco trudniej będzie stworzyć ułatwienia dla niepełnosprawnych w domu już istniejącym. Stare budownictwo niestety ma do siebie to, że dzieli przestrzeń na małe, osobne pomieszczenia i najczęściej uwzględnia dwie kondygnacje. W takich okolicznościach najprostszym rozwiązaniem jest przearanżowanie przestrzeni i sprawienie, by osoba niepełnosprawna wszystko, czego potrzebuje, miała na parterze. Warto rozważyć również usunięcie niektórych ścian działowych oraz montaż inteligentnego oświetlenia.