Logo

Zawór trójdrożny w instalacji c.o.: rodzaje, budowa i zastosowanie. Jak dobrać termostatyczny zawór mieszający?

Zawór trójdrożny, określany też jako zawór trójdrogowy albo trzydrożny, jest jednym z elementów wchodzących w skład instalacji c.o. Sprawdzamy, czym jest i do czego służy zawór trójdrożny.

instalacje wod-kan w domu
Zasada działania zaworu trójdrogowego

Zawór trójdrożny jako ważny element systemu ogrzewania domu

System grzewczy musi być wydajny, bezawaryjny i bezpieczny. Dla poprawnego działania instalacji współgrać ze sobą muszą wszystkie elementy systemu (np. kocioł, grzejniki olejowe czy ogrzewanie podłogowe). Duża w tym zasługa zaworu trójdrożnego. Ten niewielki element instalacji c.o. zapewnia chociażby odpowiednią temperaturę wody w grzejnikach.

Poza tym odpowiada on za rozdzielnie drogi przepływu wody. Dzięki tej funkcji zawór trójdrożny umożliwia oddzielne przygotowanie ciepłej wody użytkowej albo robi to równolegle z ogrzewaniem budynku.

Zawór trójdrogowy – schemat budowy zaworu trzydrożnego

Zawór trzydrogowy to element niezbędny w wielu instalacjach c.o. Budowa zaworu trójdrożnego przypomina kształt litery „T”. Wyróżniamy w nim trzy główne elementy, tj.:

  • korpus (np. mosiężny, stalowy),
  • zawieradło (część ruchowa, która reguluje przepływ cieczy),
  • trzpień (wlot, wylot).

Ze względu na rodzaj zawieradła wyróżniamy:

  • Zawory trzydrożne obrotowe – z zawieradłem obracającym się o 90 lub 180 stopni wokół osi. Skrajne położenie zawieradła pozwala na przepływ czynnika tylko przez jedną dyszę. W przypadku położenia pośredniego zawór działa jako mieszadło, a ciecz płynie przez dwa otwory.
  • Zawory trzydrożne grzybkowe – zawieradło porusza się w ruchu liniowym i wymusza przełączanie albo mieszanie przepływającego czynnika.
Zastosowanie zaworów 3- i 4-drogowzch w instalacjach grzewczych: dobre praktyki
Zastosowanie zaworów 3- i 4-drogowzch w instalacjach grzewczych: dobre praktyki

Zawór trójdrogowy z siłownikiem – zasada działania

W zależności od rodzaju zaworu sterowanie nim odbywa się ręcznie lub automatycznie, na co pozwala zawór trójdrożny termostatyczny z siłownikiem. Te bardziej zaawansowane urządzenia pozwalają na automatyczne regulowanie temperatury wody i utrzymywanie jej na stałym poziomie niezależnie od zmieniających się warunków. Samo sterowanie automatyczne może być pneumatyczne, elektryczne lub hydrauliczne.

Rodzaje i zasada działania zaworu trójdrogowego

Ze względu na funkcję, jaką zawór trzydrożny pełni w instalacji, wyróżniamy zawór mieszający oraz przełączający.

Zawór przełączającyUmożliwia zasilanie obiegów i zmianę kierunku przepływu wody w instalacji. Dzięki temu możliwe jest zasilanie dwóch odbiorników ciepła o różnym przeznaczeniu (np. c.w.u. i c.o.). Taki zawór sprawdzi się w instalacjach z kilkoma źródłami ciepła (np. kocioł w kotłowni, pompa ciepła, kolektory słoneczne).
Zawór mieszającyPełni funkcję ochronną kotłów przed niską temperaturą wody powracającą z instalacji. Z uwagi na zasadę działania zawór trójdrożny mieszający znajduje zastosowanie w małych kotłach na paliwo stałe w domach jednorodzinnych, ale też w większych piecach zasilających budynki przemysłowe.
Różne parametry pracy w jednej instalacji - ustawienia zaworu trójdrożnego w funkcji mieszania

Zawór trójdrogowy – jak zamontować i ustawić?

Przede wszystkim musimy pamiętać o tym, aby zaworu trójdrogowego nie montować na rurze biegnącej od urządzenia grzewczego w kierunku naczynia przelewowego w układach otwartych. W tym miejscu nie może znaleźć się żaden zawór, gdyż naczynko stanowi zabezpieczenie instalacji na wypadek wzrostu temperatury wody. Pozwala ono odprowadzić ją poza obieg grzewczy i zapobiega w ten sposób uszkodzeniu instalacji. Zaworu nie montujemy też na rurze do naczynia wzbiorczego.

Kwestią sporną pozostaje jego instalacja przed lub za pompą. Tutaj wiele zależy od rodzaju instalacji:

  • w obiegu grzewczym – montaż za pompą,
  • w obiegu ciepłej ody użytkowej (c.w.u.) – montaż przed pompą.

Po montażu zaworu trójdrogowego należy go jeszcze ustawić. Jeśli nie wiemy, jak ustawić zawór trójdrożny, powinniśmy zainwestować w automatyczny produkt z siłownikiem.

System nadzorowany przez sterownik, uwzględniając temperaturę wewnętrzną i zewnętrzną

Przy ręcznym ustawianiu trzeba to robić metodą prób i błędów, aczkolwiek i tak trudno będzie zapewnić jego maksymalną wydajność. Przy ręcznej regulacji możemy ustawić zawór wedle własnych preferencji, aczkolwiek optymalna temperatura wody powracającej do kotła wynosi zwykle 50-60 st. C. Zawór trójdrożny mieszający z ręczną regulacją warto rozważyć w sytuacji, kiedy zależy nam na podwyższeniu temperatury wody w obiegu, co ma chronić kocioł przed korozją (korozja niskotemperaturowa).

Jak wspominaliśmy, ręczne ustawianie zaworu nie jest dobrym pomysłem. Tymczasem elektrozawór trójdrożny z siłownikiem automatycznie dostosowuje przepływ wody o odpowiedniej temperaturze.

Jak wybrać odpowiedni zawór trójdrożny – ceny zaworów

Wiemy już, co daje zawór trójdrożny i jaka jest zasada działania tego elementu instalacji. Pozostaje kwestia wyboru odpowiedniego zaworu. Jak zauważyliśmy wyżej, w zależności od swojej funkcji wyróżniamy zawory mieszające i rozdzielające.

Jednak podczas ich wyboru powinniśmy zwrócić uwagę nie tylko na rodzaj tego produktu, ale też jakość, na przykład sprawdzając opinie o danym narzędziu. Pomogą też fachowi instalatorzy, którzy dobiorą optymalny zawór 3d do instalacji (np. zawór trójdrożny do kotła z podajnikiem) pod kątem wielkości oraz mocy zastosowanego siłownika.

Większość nowych zaworów jest produktem automatycznym. Cena takiego elementu instalacji kształtuje się na poziomie 400-600 zł. W tej cenie powinniśmy znaleźć elektrozawór, który będzie sprawny, niezawodny i żywotny.

Gdzie powinien znaleźć się zawór trójdrożny: przed czy za pompą?

Nie ulega więc wątpliwości, że zawór trójdrożny to niewielki, ale jakże ważny element instalacji grzewczej, stawiany zaraz obok kotła, grzejników czy ogrzewania podłogowego. Najważniejsze, aby podczas montażu i eksploatacji przestrzegać zaleceń producenta danego modelu produktu. Jeśli zawór nie działa prawidłowo, do objawów jego awarii zaliczamy m.in. zawieszenie się urządzenia czy niską temperaturę wody w grzejnikach. Najczęściej wystarczy tylko wyczyścić taki zawór, choć niekiedy potrzebna jest pomoc fachowca.

Projekty domów z wejściem od południa – dlaczego warto rozważyć takie rozwiązanie?
Blog
26 Listopad 2024
Planując budowę wymarzonego domu, jedną z kluczowych kwestii, którą należy wziąć pod uwagę, jest orientacja budynku względem różnych stron świata. Właściwe usytuowanie domu wpływa na komfort
Dom z miejscem do pracy, czyli jak wybrać projekt domu z gabinetem?
Blog
05 Wrzesień 2024
W dzisiejszych czasach coraz więcej osób decyduje się na pracę zdalną lub prowadzenie własnej działalności gospodarczej z domu. Z tego powodu, projekty domów z gabinetem stają się coraz bardzi
Projekty średnich domów – idealne rozwiązanie dla rodziny
Blog
16 Sierpień 2024
W dzisiejszych czasach, kiedy rynek nieruchomości jest pełen różnorodnych propozycji, wybór idealnego domu może być wyzwaniem. Dla wielu rodzin optymalnym rozwiązaniem stają się projekty średn
Projekty domów do 70m², małe, ale w pełni funkcjonalne
Blog
16 Sierpień 2024
Budowa domu o powierzchni 70m² to doskonałe rozwiązanie dla tych, którzy szukają ekonomicznych i funkcjonalnych rozwiązań. Taki metraż może być wystarczający dla małej rodziny, pary, czy sin
Dodaj jeszcze jeden projekt do porównania. (Możesz porównać do 4 produktów)
wyczyść